Κάσος: ένα νησί στον αφρό της θάλασσας

9 October 2017

Το νοτιότερο νησί των Δωδεκανήσων, η Κάσος ξεπροβάλει μέσα από τα αφρισμένα νερά του Αιγαίου και του Λιβυκού με ένα αρχαίο πέπλο δόξας και ιστορίας να το τυλίγει, αυτή είναι η Κάσος.

Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα στη λέξη «Κας» που σημαίνει «αφρός της θάλασσας» ένα όνομα το οποίο απέκτησε χάρη στο τρικυμιώδες πέρασμα της θάλασσας ανάμεσα στην Κάρπαθο και σε αυτήν. Η αρχαιότερη αναφορά στο νησί βρίσκεται στους στίχους της Ιλιάδας του Ομήρου. Η Κάσος υπήρξε μία κατεξοχήν ναυτική δύναμη η οποία συμμετείχε στον Τρωικό Πόλεμο αλλά είχε και κρίσιμη συμβολή στην ελληνική επανάσταση.

Πρωτεύουσα και μοναδικό λιμάνι του νησιού είναι το Φρυ γεμάτο από πετρόκτιστα αρχοντικά που βλέπουν στο Αιγαίο. Καταφύγιο των ψαράδων του σήμερα από τον κακό καιρό αλλά και κρυφό λιμάνι αλλοτινών πειρατών είναι σε κοντινή απόσταση η Μπούκα. Ανατολικά από το Φρυ βρίσκεται βρίσκεται το Εμποριός ένα μικρό θέρετρο στο οποίο μπορεί κανείς να επισκεφτεί την εκκλησία της Βάπτισης της Θεοτόκου. Ξεχωριστό, ιδιαίτερο και σε κάθε περίπτωση αρχοντικό χωριό είναι η Αγία Μαρίνα προς το εσωτερικό του νησιού. Συνεχίζοντας την πορεία στην ενδοχώρα ο επισκέπτης βρίσκεται στο Αρβανιτοχώρι όπου μπορεί να προσκυνήσει στο ναό της Παναγιάς της Ποταμίτισσας με την θαυματουργή εικόνα! Ανατολικότερα από το συγκεκριμένο χωριό βρίσκεται το Πόλι με το ερειπωμένο κάστρο του. Εδώ ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού και ο λόφος επάνω στον οποίο είναι χτισμένο προσφέρει απρόσκοπτη θέα προς όλους τους άλλους οικισμούς. Ακόμα πιο ανατολικά βρίσκεται η Παναγιά, ένας παραθεριστικός οικισμός που φιλοξενεί και το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού στις 15 Αυγούστου. Πέρα από την εκκλησία της Πέρα Παναγιάς εδώ βρίσκονται και τα έξι γραφικά χτισμένα βυζαντινά εκκλησάκια τα οποία σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκαν για να εκδιώξουν έξι νεράιδες που βασάνιζαν τους κατοίκους. Πρόκειται για τα εκκλησάκια του Αγίου Χαραλάμπους, του Μεγάλου Αντωνίου, της Αγίας Κάρας, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Ιωάννου, του Αγίου Νικολάου, αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας και Θαυματουργού.

Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα στη λέξη «Κας» που σημαίνει «αφρός της θάλασσας»
Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα στη λέξη «Κας» που σημαίνει «αφρός της θάλασσας»

Η Κάσος διαθέτει και δύο μονές, τη μονή Άγιου Μάμα νοτιοανατολικά του Πόλι και με θέα στο Λυβικό πέλαγος. Στο νοτιότερο σημείο του νησιού στην περιοχή Χαδιές βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου βαμμένο στα χρώματα του λευκού και του γαλάζιου με τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες και το ξυλόγλυπτο τέμπλο.

Το νησί όμως διαθέτει και δύο εντυπωσιακά σπήλαια. Το σπήλαιο Ελληνοκαμάρα έχει έντονο αρχαιολογικό ενδιαφέρον αφού κατοικήθηκε από την παλαιολιθική εποχή μέχρι και την ελληνιστική εποχή. Στο εσωτερικό του έχουν ανακαλυφθεί επιγραφές Γραμμικής Γραφής Α και Β ενώ η είσοδός του είναι οχυρωμένη με τείχος η κατασκευή του οποίου τοποθετείται τον 3ο ή 2ο αιώνα. Νοτιοδυτικά της Αγίας Μαρίνας βρίσκεται το σπήλαιο Σελάι με εντυπωσιακούς σταλακτίτες.

Επισκέψιμα με καραβάκι είναι και τα μικρά νησάκια κοντά στην Κάσο με τα Αρμάθια να ξεχωρίζουν. Υπήρξε ένα νησί οι κάτοικοι του οποίου είχαν εξειδικευθεί στην εξόρυξη και εμπορία χιλιάδων τόνων γύψου.

Το νοτιότερο νησί των Δωδεκανήσων
Το νοτιότερο νησί των Δωδεκανήσων

Γαστρονομία και προϊόντα

Η κουζίνα του νησιού είναι ιδιόμορφη καθώς έχει δεχτεί επιρροές από την Κρήτη αλλά και από την Αίγυπτο με αποτέλεσμα να διαθέτει πρωτότυπα και ξεχωριστά εδέσματα τα οποία μπορεί να δει κανείς στην πλήρη ανάπτυξή τους στα πανηγύρια του νησιού. Τα ζυμαρικά μακαρούνες, οι ντουλμάδες, το κασιώτικο πιλάφι με την κανέλα, τα μπουστιά και τα μπομπάρια (αρνίσια εντόσθια γεμιστά με κιμά, συκώτι και ρύχι) είναι μερικά από τα πιο ξεχωριστά πιάτα.

Το νησί είχε πάντοτε ανεπτυγμένη την κτηνοτροφία (κυρίως αιγοπρόβατα), την ελαιοπαραγωγή, το ψάρεμα και την τυροκομία. Ειδικά για την τελευταία έχει αναπτυχθεί στο νησί σύγχρονη τυροκομική μονάδα στην οποία παρασκευάζονται τα ξεχωριστά τυριά του νησιού. Τα διασημότερα από αυτά είναι το αρμυροτύρι, η σιτάκα, η ελαϊκή, η αλευρά, η δρίλα, τα αποψήματα αλλά και το υψηλής ποιότητας βούτυρο Κάσου.