Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα

28 Ιουνίου 2017

Το ηφαιστειακό της τοπίο, η μαγευτική της θέση στο Αιγαίο και η παραδοσιακή της γαστρονομία έχουν αναδείξει τη Σαντορίνη σε ένα κορυφαίο τουριστικό προορισμό.

Μία φορά κι έναν καιρό στην νότια περιοχή του Αιγαίου υπήρχε ένα ολοστρόγγυλο νησί το οποίο είχε την ονομασία Στρογγύλη στην ουσία όμως αυτό το νησί ήταν ένας ηφαιστειακός κώνος ο οποίος κατά τη μινωική εποχή (1623 π.Χ.) έκανε μία μεγαλειώδη έκρηξη. Από την έκρηξη το νησί κομματιάστηκε και σχηματίστηκε η καλδέρα της Θήρας και η Θηρασιά. Αυτή η έκρηξη ήταν και η αιτία που καταστράφηκε ο προϊστορικός πολιτισμός του νησιού στην περιοχή Ακρωτήρι. Από τότε οι διάφορες εκρήξεις που σημειώθηκαν άλλαξαν σε ένα βαθμό την θαλάσσια περιοχή γύρω της αναδύοντας μικρότερους ηφαιστειακούς κώνους όπως η Παλαιά, η Μικρή και η Νέα Καμένη. Κάποια αυτά ενώθηκαν μεταξύ τους. Με το πέρασμα των αιώνων η Θήρα απέκτησε αρκετά ονόματα το διασημότερο από αυτά είναι το «Σαντορίνη» παρότι δεν είναι αυτή η επίσημη ονομασία του νησιού. Η ονομασία αυτή προέκυψε από τους Φράγκους Σταυροφόρους οι οποίοι σταματούσαν για ανεφοδιασμό στο νησί σε ένα σημείο κοντά σε εκκλησία της Αγίας Ειρήνης. Έτσι λοιπόν την αποκαλούσαν «Σάντα Ιρίνα» (μτφ. Αγία Ειρήνη) το οποίο με παραφθορά από τους Έλληνες έγινε Σαντορίνη.

Φτάνοντας στο νησί της Θήρας το καράβι δένει στον Αθηνιό, το μεγαλύτερο λιμάνι του νησιού. Ο όρμος είναι σχετικά κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού τα Φηρά. Βρίσκονται στην κορυφή ενός κοκκινόμαυρου βράχου σε υψόμετρο 250 μ. και η άνοδος γίνεται με τελεφερίκ, με γαϊδουράκι ή με τα πόδια ανεβαίνοντας τα 566 σκαλοπάτια που οδηγούν στον οικισμό. Είναι χτισμένα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική με τα μικρά θολωτά σπίτια και τις εντυπωσιακές ταράτσες. Στα Φηρά βρίσκεται και το Μουσείο Προϊστορικής Θήρας με ευρήματα από τις ανασκαφές στο Ακρωτήρι αλλά και από διάφορα άλλα σημεία του νησιού. Εξίσου σημαντικό και το λαογραφικό Μουσείο του νησιού που βρίσκεται εδώ. Λίγο υψηλότερα βρίσκεται το Φηροστεφάνι μία περιοχή που προσφέρει απίθανη θέα του νησιού.

Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα
Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα

Βορειότερα των Φηρών βρίσκεται το πολυτραγουδισμένο Ημεροβίγλι. Το όνομά του προέρχεται από το Βίγλα που σημαίνει παρατηρητήριο άλλωστε η θέση του σε ένα από τα υψηλότερα σημεία του νησιού το είχε αναδείξει σε ένα σημαντικό σημείο παρατήρησης της θάλασσας για την έγκαιρη προειδοποίηση των κατοίκων σε περίπτωση επιδρομής. Το Ημεροβίγλι έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός με αποτέλεσμα η κάθε ανακαίνιση να γίνεται ακολουθώντας πιστά όσα υπαγορεύει η τοπική αρχιτεκτονική του οικισμού. Εδώ μπορεί κανείς να επισκεφθεί και το Καστέλι του Σκάρου.

Στη βόρεια πλευρά του νησιού βρίσκουμε την Οία. Διάσημη για το ηλιοβασίλεμά της. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 250 μέτρων και συνεπαίρνει τον επισκέπτη με τα λιθόστρωτα σοκάκια της και τα παραδοσιακά υπόσκαφα σπίτια που είναι λαξεμένα στο βράχο και τα καπετανόσπιτα. Στην Οία βρίσκεται το Ναυτικό Μουσείο Θήρας ενώ σίγουρα αξίζει να επισκεφθεί κανείς το Κάστρο του Αγίου Νικολάου.

Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα
Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα

Από την ανατολική πλευρά του νησιού βρίσκονται και ορισμένες από τις διασημότερες παραλίες του όπως το Καμάρι με τα μαύρα βότσαλα και το αρχαϊκό Ιερό αφιερωμένο στον ήρωα Αχιλλέα. Στην πάνω πλευρά βρίσκεται το Μέσα Βουνό όπου είναι χτισμένη η Αρχαία Θήρα, το Καμάρι λειτουργούσε ως επίνειό της. Από τα αξιοθέατα του οικισμού είναι η εκκλησία της Παναγιάς της Επισκοπής που χρονολογείται το 1100 μ.Χ. και βρίσκεται στη Μέσα Γωνιά, τον παλιό οικισμό στο Καμάρι ο οποίος εγκαταλείφθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1956.

Νοτιότερα βρίσκεται η εξίσου δημοφιλής παραλία Περίσσα με την μαύρη ηφαιστειακή άμμο. Εδώ στην άκρη του οικισμού της Περίσσας στις παρυφές του Μαύρου Βουνού βρίσκεται μισοθαμμένος ο πρώτος ναός της Αγίας Ειρήνης που χρονολογείται τον 5ο αι. μ.Χ. και ανήκει στην Πρωτοχριστιανική εποχή. Αρκετά εντυπωσιακός είναι και ο ναός του Τιμίου Σταυρού, η μεγαλύτερη εκκλησία της Θήρας, με τους πέντε τρούλλους και το περίτεχνο καμπαναριό.

Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα
Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα

Στη νότια ακτή της Θήρας βρίσκεται η Βλυχάδα ένα σεληνιακό τοπία με λευκά ηφαιστειακά βράχια και μαύρη άμμο. Πλησιάζοντας σε αυτήν βλέπουμε και τα ψηλά φουγάρα του εργοστασίου τοματοποιίας Νομικού. Άνηκε στις μικρές βιομηχανίες που είχαν αναπτυχθεί στο νησί στο τέλος του 19ου αι. Δυτικότερα της Βλυχάδας βρίσκεται το Ακρωτήρι με τον προϊστορικό οικισμό. Ο οικισμός αποκαλύφθηκε όταν κατά την εποχή της κατασκευής της Διώρυγας του Σουέζ εξάγονταν από το σημείο Θηραϊκή γη. Σύμφωνα με τα ευρήματα η περιοχή του Ακρωτηρίου κατοικήθηκε για πρώτη φορά την Ύστερη Νεολιθική περίοδο (4.500 π.Χ.). Η πόλη γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση κατά τα μινωικά χρόνια μέχρι και την καταστροφή της από την ηφαιστειακή έκρηξη το 1500 π.Χ. . Φαίνεται πως η δραστηριότητα πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου είχε αναγκάσει τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν για το λόγο αυτό και στις ανασκαφές δεν βρέθηκαν σκελετοί. Η απόθεση των ηφαιστειακών υλικών που ακολούθησε την έκρηξη οδήγησε στον ενταφιασμό του οικισμού. Στην κορυφή του σύγχρονου οικισμού του Ακρωτηρίου όμως υπάρχει και το αντίστοιχο Ενετικό Καστέλι με τον Γουλά (Πύργο) στο κέντρο του. Στα αξιοθέατα της περιοχής συγκαταλέγεται η Κόκκινη παραλία και ο Φάρος ο οποίος κατασκευάστηκε το 1892 από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων.

Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα
Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα

Η περιήγησή μας στη Θήρα ολοκληρώνεται στον μεσαιωνικό οικισμό του Πύργου. Είναι ένα από τα πέντε Καστέλια (κάστρα) του νησιού. Λίγο υψηλότερα από τον Πύργο στα 567 μ. βρίσκεται η Μονή του Προφήτη Ηλία. Χτίστηκε το 1711-1724 μ.Χ. και σε αυτήν σήμερα βρίσκονται και δύο μουσεία, ένα λαογραφικό κι ένα εκκλησιαστικό. Στη Μονή φυλάσσονται επίσης και πολλά Άγια λείψανα. Από τον κοντινό όρμο του Αθηνιού με καραβάκι περνάμε στη νήσο Θηρασσιά. Σύμφωνα με το μύθο πήρε το όνομά της από την μικρότερη κόρη του βασιλιά Θήρα, τη Θηρασσιά. Το νησί έχει αρκετές ενδιαφέρουσες πεζοπορικές διαδρομές και πρωτεύουσά του είναι ο Μανωλάς.

Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα
Σαντορίνη, το νησί με τα χίλια ονόματα

Τοπικά προϊόντα
Τα ηφαιστειακά εδάφη της Θήρας και της Θηρασσιάς θεωρούνται εύφορα ωστόσο γενικότερα υπάρχει λειψυδρία αφού το νησί τροφοδοτείται από τρεις γεωτρήσεις. Σε αυτά τα ιδιαίτερα εδάφη καλλιεργούνται αμπέλια εδώ και τουλάχιστον 3500 χρόνια. Διαθέτει έναν από τους παλαιότερους αμπελώνες παγκοσμίως και οι βασικές ποικιλίες που καλλιεργούνται σε αυτήν είναι το Ασύρτικο (αποτελεί το 80% της παραγωγής), το Αθήρι και το Αηδάνι όσον αφορά στα λευκά ενώ η Μαντηλαριά, το Μαυροτράγανο και το Βουδόματο είναι τα κόκκινα. Το έντονο άρωμα των κρασιών η ιδιαίτερη γεύση και ο υψηλός αλκοολικός τους βαθμός τα έχουν κάνει να ξεχωρίσουν παγκοσμίως. Η οινοπαραγωγή του νησιού διαθέτει τρία κρασιά Ονομασίας Προέλευσης Ανώτερης Ποιότητας, το Ασύρτικο, το Νυχτέρι και το Βινσάντο.

Σε όλο το νησί υπάρχουν παραδοσιακά και διάσημα οινοποιεία αρκετά από τα οποία είναι επισκέψιμα στο κοινό. Ένα ακόμα εξαιρετικό προϊόν είναι η Φάβα. Πρόκειται για προϊόν ΠΟΠ με πολύ ιδιαίτερη γεύση. Ευρήματα μαρτυρούν την καλλιέργειά της στο νησί από την αρχαιότητα. Ένα ξεχωριστό αγροτικό προϊόν της περιοχής είναι το ντοματάκι. Πρόκειται για μία άνυδρη ποικιλία η οποία εισήχθη στο νησί από την Αίγυπτο. Στα τέλη του 19ου αι. αποτέλεσε το βασικό εξαγώγιμο προϊόν του νησιού καθώς υπήρχαν συνολικά 10 εργοστάσια που παρήγαγαν εκείνη την εποχή ντοματοπελτέ Θήρας. Από εκείνη την άνθιση πλέον υπάρχει μόνο ένα εργοστάσιο πελτέ του συνεταιρισμού του νησιού. Άλλα παραδοσιακά προϊόντα είναι το χλωρό τυρί, τα γλυκά του κουταλιού αλλά και τα λικέρ.