Λέσβος, αυτάρκης και μαγευτική

6 Ιουνίου 2017

Ένα νησί που παράγει όλους τους μεσογειακούς θησαυρούς που μπορεί κανείς να ονειρευτεί δεν θα μπορούσε παρά να κατοικηθεί και να υμνηθεί από την αρχαιότητα, αυτή είναι η Λέσβος.

Το τρίτο μεγαλύτερο σε έκταση νησί της χώρας μας μετά από την Κρήτη και την Εύβοια δεν είναι ένας κλασικός προορισμός. Για να μπορέσει κανείς να ανακαλύψει όλους τους θησαυρούς της θα πρέπει να αφιερώσει αρκετές μέρες και το σίγουρο είναι πως δεν θα απογοητευτεί στιγμή. Πήρε το όνομά του από τον γιο του Λάπιθου, τον Λέσβο, ο οποίος παντρεύτηκε τη Μήθυμνα, κόρη του βασιλιά Μάκαρα.

Ένας τόπος ευλογημένος που ακόμα και οι Οθωμανοί είχαν χαρακτηρίσει «Περιβόλι της Αυτοκρατορίας» ακριβώς επειδή τα χώματά του παρήγαγαν τα πάντα. Δεν είναι μόνο το εύφορο έδαφος που προσέφερε τα μέγιστα στους κατοίκους του νησιού, είναι και η θάλασσα με τον πλούσιο βυθό της που έδωσε έναν ακόμα πιο ξεχωριστό χαρακτήρα στη Λέσβο.

Κατοικήθηκε ήδη από τα προϊστορικά χρόνια με τη Θερμή να αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους οικισμούς (3.200 π.Χ.) και δεν εγκαταλείφθηκε ποτέ με αποτέλεσμα σε όλη την έκτασή της να υπάρχουν μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και όχι μόνο. Υπάρχουν σίγουρα περισσότεροι από ένας λόγοι για να θέλει κάποιος να επισκεφτεί τη Λέσβο. Αρχαιολογικοί τόποι, πρωτοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία, απολιθωμένο δάσος, πλούσια χλωρίδα, ιαματικά λουτρά και ένας γαστρονομικός θησαυρός είναι μόνο ορισμένοι από αυτούς.

Λέσβος: Άποψη του προϊστορικού οικισμού της Θερμής © Κ΄ ΕΠΚΑ
Λέσβος: Άποψη του προϊστορικού οικισμού της Θερμής © Κ΄ ΕΠΚΑ

Κάθε περιήγηση στο νησί ξεκινάει από την πρωτεύουσα, τη Μυτιλήνη. Αρκετοί είναι εκείνοι που συνηθίζουν να αποκαλούν με αυτό το όνομα και ολόκληρο το νησί. Η πόλη θέλει περπάτημα για να μπορέσεις να χαρείς τις ομορφιές της. Στο λιμάνι της σε καλωσορίζει το άγαλμα της Ελευθερίας εις μνήμην όσων έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία του νησιού. Το κάστρο της πόλης είναι και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, κατασκευάστηκε και ανακατασκευάστηκε πολλές φορές στο πέρασμα των αιώνων. Πλέον δεν κατοικείται αλλά είναι επισκέψιμο για το κοινό. Σε όποιο σημείο της Μυτιλήνης κι αν σταθείς ο ιερός ναός του Αγίου Θεράποντα με τον εντυπωσιακό τρούλο του είναι εκείνος που θα κερδίσει το βλέμμα σου. Η Ερμού, ο κεντρικός εμπορικός δρόμος της πόλης οδηγεί στο Γενί Τζαμί και στην επάνω Σκάλα, το παλιό λιμάνι της πόλης. Η λέξη σκάλα σημαίνει λιμάνι και θα την ακούσεις πολλές φορές στην περιήγησή σου. Ανάμεσα στα πολλά αξιοθέατα της πόλης συγκαταλέγονται επίσης το σπίτι-μουσείο του Οδυσσέα Ελύτη και το μουσείο του ζωγράφου Θεόφιλου.

Από τους οικισμούς που δεν γίνεται να μην επισκεφθείς είναι το Πλωμάρι. Νοτιότερα της πόλης και μετά τον Κόλπο Γέρας υπήρξε πάντοτε ένα κέντρο εμπορίου. Σε αυτό ή μάλλον καλύτερα λίγο πριν την είσοδό σου σε αυτό βρίσκεται και το μουσείο ούζου της Ποτοποιείας Βαρβαγιάννη. Ένα μέρος όπου ο επισκέπτης μπορεί να μάθει όλα όσα θέλει για την ιστορία του πιο διάσημου ποτού του νησιού. Βορειότερα στο βουνό Όλυμπος βρίσκεται η Αγιάσος με το περίφημο καστανοδάσος και τα σπάνια βότανα τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για τους φυσιοδίφες και μελετητές. Ανάμεσα στα αξιοθέατά της βρίσκεται και ο ιερός ναός της Παναγίας. Κινούμενος βορειότερα και με δυτικό προσανατολισμό περνάς χωριά όπως το Λισβόρι στα λιβάδια του οποίου καλλιεργείται ο γλυκάνισος που δίνει το άρωμά του στο ούζο. Οι δρόμοι οδηγούν στην περίφημη Καλλονή με την ονομαστή της σαρδέλα και τις διάσημες Αλυκές. Εδώ το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου οι ντόπιοι ψαρεύουν και παστώνουν κατευθείαν τις σαρδέλες προσφέροντας τον πιο διάσημο ψαρομεζέ. Κοντά στις Αλυκές από τις οποίες βγαίνει το ξακουστό αλάτι βρίσκεται και το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας άλλωστε το λάδι είναι ένα ακόμα φημισμένο προϊόν του νησιού. Δυτικότερα το τοπίο γίνεται άγριο και ηφαιστειακό με χωριά όπως η Άγρα και η πιο κοσμοπολίτικη Σκάλα Ερεσού. Κοντά στο χωριό της Ερεσού βρίσκεται και το Γεωπάρκο του Απολιθωμένου Δάσους το οποίο περιλαμβάνεται στα 17 γεωπάρκα του κόσμου τα οποία προστατεύονται από την Unesco. Δημιουργήθηκε από τις ηφαιστειακές εκρήξεις που κάλυψαν τη βλάστησή του πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Σε μικρή απόσταση, στο Σιγρί βρίσκεται και το Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους.

Με βόρειο προσανατολισμό οδηγείσαι στο Μόλυβο το γραφικό χωριό με τις πετρόκτιστες κατοικίες, έχει χαρακτηριστεί «Παραδοσιακός Οικισμός» διαθέτει το δικό του κάστρο ενώ στον οικισμό βρίσκεται η βασιλική του Ταξιάρχη, Δημοτική Πινακοθήκη με έργα εικαστικών όπως ο Τσαρούχης, Χαλεπά, Μυταράς και 25 οθωμανικές βρύσες σπάνιας ομορφιάς. Στο βορειότερο άκρο το νησιού βρίσκεται η Σκάλα Συκαμνιάς τόπος καταγωγής και έμπνευσης του Στρατή Μυριβήλη (1892-1969) με τα αρχοντικά σπίτια και την Παναγία τη Γοργόνα, το ξωκλήσι στο μεγάλοι βράχο μπροστά στο λιμανάκι. Με κατεύθυνση επιστροφής στην πρωτεύουσα συναντάς το Μανταμάδο με τους λιθόστρωτους δρόμους και τα Πετρόκτιστα σπίτια και έξω από αυτόν την τρίκλιτη βασιλική του Άγιου Ταξιάρχη του προστάτη του νησιού χτισμένη το 1879. Λίγο έξω από την πρωτεύουσα βρίσκεται η Θέρμη με την Λουτρόπολη και τα ιαματικά ύδατα τα οποία αξιοποιήθηκαν από τους ρωμαϊκούς χρόνους. Στη Θερμή βρίσκεται και η Ιερά Μονή των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης οι οποίοι μαρτύρησαν εδώ και στη μονή φυλάσσονται τα λείψανά τους.

Ο Μόλυβος είναι ένας από τους ομορφότερους παραδοσιακούς και διατηρητέους οικισμούς της Λέσβου
Ο Μόλυβος είναι ένας από τους ομορφότερους παραδοσιακούς και διατηρητέους οικισμούς της Λέσβου

Γεύσεις και νοστιμιές

Σε όλη τη διαδρομή του νησιού το κυρίαρχο δέντρο που συναντάς είναι η ελιά από τον καρπό της οποίας παράγεται εξαιρετικό ελαιόλαδο αλλά και αρκετά καλλυντικά προϊόντα όπως το σαπούνι. Η ανεπτυγμένη ζωική παραγωγή του νησιού έχει οδηγήσει στην αυξημένη τυροκομία με τη φέτα, το κασέρι και το λαδοτύρι να έχουν χαρακτηριστεί ΠΟΠ. Το μέλι και το κρασί διαθέτουν εξίσου καλή φήμη ενώ οι γυναικείοι συνεταιρισμοί του νησιού έχουν βοηθήσει με τα προϊόντα τους να αναδειχθούν ακόμα περισσότερες πλευρές της ντόπιας παραγωγής. Μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού και οι χάχλες (τραχανάς από γάλα και σιτάρι σε σχήμα βαρκούλας) αποτελούν ορισμένα από αυτά τα παραδοσιακά προϊόντα. Στα τραπέζια που στρώνονται στη Λέσβο κυριαρχούν τα ψαρικά και τα φρούτα της θάλασσας με τις σαρδέλες να βρίσκονται σε δεσπόζουσα θέση. Οι Γκιουζλεμέδες τοπικά τυροπιτάκια με δυόσμο αλλά και το σφουγγάτο (ομελέτα με κολοκυθάκια) αποτελούν από τους πιο γνωστούς μεζέδες. Η πλαντζέτα με γέμιση από καρύδι, η αλευριά από σύκα και το γλυκό κάστβανα είναι τα καλύτερα επιδόρπια.